Heemse (Nedersaksisch: Hiemse) is een voormalig dorp en kerspel, het is tegenwoordig het deel van de stad Hardenberg dat op de rechteroever van de rivier de Overijsselse Vecht is gelegen. Het behoort tot de provincie Overijssel.

Geografie

Heemse beslaat het gebied ten westen van de Vecht en ten zuiden van de N34. Behalve een deel van het oude dorp Heemse liggen hier een aantal Hardenbergse woonwijken die vanaf de jaren 1960 zijn gebouwd. Dit zijn Heemsermars, Heemserbos, Het Hazenbosch en Norden. Ten westen van Heemse bevindt zich een bosrijk gebied. De wijken Norden en Het Hazenbosch liggen tegen de de dijk van de Vecht aan. Wanneer de rivier buiten haar oevers treedt komen de nabije uiterwaarden onder water te staan. Deze gronden maken deel uit van de ecologische hoofdstructuur, grote delen zijn als natuurreservaat in beheer bij Staatsbosbeheer.

Geschiedenis

Heemse werd in 1240 voor het eerst vermeld als Heymis.[1] Vroeger was het een zelfstandig esdorp. Het gebied van de es is als zodanig nog te herkennen. Heemse maakte vanaf 1818 deel uit van de gemeente Ambt Hardenberg. De gemeente werd in 1941 opgeheven.

Havezate

In Heemse stond lange tijd een havezate, waar de dichteres Clara Feyoena van Raesfelt-van Sytzama het grootste deel van haar leven leefde. Ze schreef over de omgeving ook een bundel, getiteld Heemse: Hof- Bosch- en Veldzang.

Spoorverbindingen

In 1880 werd er een plan gemaakt voor de spoorlijnen van Zwolle naar Coevorden (later spoorlijn Zwolle - Stadskanaal) en van Avereest via Lutten naar Gramsbergen. Willem van Ittersum, burgemeester van Stad Hardenberg, besloot subsidie te verlenen als de lijn, in plaats van naar Gramsbergen, naar Hardenberg zou worden gelegd. Er werd een petitie ingediend om dit verzoek niet op te volgen, maar die vond geen gehoor. In 1886 werd begonnen met de aanleg door de Dedemsvaartsche Stoomtramweg-Maatschappij.[2] Voor een station in de stad Hardenberg zou nog een spoorbrug over de Overijsselse Vecht nodig zijn, en door het station in Heemse te bouwen werden de kosten hiervoor bespaard. Het kopstation Heemse-Hardenberg heeft tot de opheffing in 1937 in het dorp gelegen.